کتاب «یادداشتهای پکن» حاصل اقامت چند ماهه دکتر محمد دهقانی برای تدریس زبان و ادبیات فارسی در پکن است که با نگاهی فرهنگی و تیزبین به تحولات فرهنگی چین میپردازد. این اثر، نفحه ملایم و ماندگاری از عبیر فرهنگ باستانی چین را به خواننده ایرانی میرساند و به تازگی توسط نشر «نگاره آفتاب» و به قلم محمد دهقانی منتشر شده است. نویسنده این کتاب می گوید این یادداشتها،حدود یک دهه پیش نوشته شده اند و در این یک دهه کشور پهناور چین و مخصوصا پایتخت آن پکن، که موضوع اصلی این یادداشتهاست، بی تردید مدرنتر شده و از حیث فناوری و تکنولوژی لابد بسیار تغییر (پیشرفت؟) کرده است اما مثل هر فرهنگ و تمدن کهنسال دیگری، هسته هایی که بنیاد هستی چین هستند، در پس این تغییرات ظاهری، همچنان پایدار ماندهاند.
بخشی از این کتاب ماجرای غمانگیز فالون گونگ- یک روش چی گونگ باستانی تزکیه ذهن و بدن – است که طی آن محمد دهقانی به تفسیر پیشینه و خواستگاه روش معنوی فالون گونگ (فالون دافا) و واقعیات تلخ مربوط به آزار و اذیت ظالمانه آن توسط رژیم کمونیستی چین پرداخته است.نگارنده در کتاب خود میگوید که حدود شانزده سال پس از فروکش کردن انقلاب فرهنگی مائو، حزب کمونیست آماج دیگری را یافت تا طعن و لعن خود و در نهایت تنفر عوام را متوجه آن کند. این آماج فالون گونگ بود که فعالیت خود را در چین از اوایل دهه ۱۹۹۰ آغاز کرده بود. به زعم نویسنده «یادداشتهای پکن»، فالون گونگ راه و روشی تازه برای تزکیه نفس و دستیابی به تندرستی و آسایش روان است. فالون گونگ هیچ ادعای سیاسی یا اجتماعی ندارد و قائدتاً نمیبایست از این نظر خطری برای اقتدار حزب کمونیست باشد.
عجیب آنکه مقامات بلند پایه دولت چین در آغاز کار آن را تشویق و ترغیب هم میکردند.هزاران تن زیر شکنجه جان سپرده و عده بیشماری ناپدید شدهاند. هولناکتر از همه اینکه گاه اندامهای درونی آنها مثل قلب، کلیه و کبد را زنده زنده از تن خارج کردهاند تا در جراحیهای پرسود پیوند عضو به کار گیرند.این درحالی است که در فوریه ۱۹۹۹ یکی از مقامات ورزش چین اعلام کرد که فالون گونگ موجب شده است که صد میلیارد یوآن در هزینههای پزشکی کشور چین صرفهجویی شود، و در ۲۵ آوریل همان سال، کمتر از سه ماه پیش از سرکوب فالون گونگ، نخست وزیر چین، با نمایندگان فالون گونگ ملاقات کرده و به آنها اطمینان داده بود که در انجام تمریناتشان کاملا آزاد هستند. اما شمار تمرین کنندگان فالون گونگ در چین تا آن هنگام به حدود یکصد میلیون نفر رسیده بود و گفته میشد یک سوم از اعضای حزب کمونیست و شماری از مقامات بلند پایه حزب به فالون گونگ پیوسته بودند. با این تفاصیل کسی گمان نمیکرد دولت چین یک شبه از در مخالفت با فالون گونگ درآید.
نویسنده «یادداشتهای پکن» در ادامه به ذکر زمینهچینی برای آغاز آزار و اذیت فالون گونگ میپردازد و به رویداد اعتراض آرام تمرینکنندگان فالون گونگ در ۲۵ آوریل ۱۹۹۹ میپردازد. در نهایت تشریح میکند که چگونه در بامداد روز بیستم ژوئیه ۱۹۹۹، نیروهای مسلح چین، به دستور جیانگ زِمین، رهبر چین در آن زمان، حمله رعدآسایی را برای دستگیری پیروان فالون گونگ در سراسر کشور آغاز کرد و اینگونه سرکوب هولناک میلیونها شهروند چینی آغاز شد. نگارنده میافزاید اکنون که بیش از یک دهه از آن زمان میگذرد، بر حسب گزارشهایی که منابع مختلف منتشر میکنند، تعقیب، شکنجه و کشتار کسانی که فالون گونگ را تمرین میکنند در چین کماکان ادامه دارد. بسیاری از آنها را برای «اصلاح» روانۀ زندانها، اردوگاههای کار اجباری و حتی بیمارستانهای روانی کردهاند. سالها است که فروش اعضای بدن تمرینکنندگان فالون گونگ در زندانهای چین بدل به تجارتی پر سود شده است و میزان جراحیهای پیوند اعضا را در چین به شدت افزایش داده است.همچنین از لحاظ تبلیغاتی حزب کمونیست توانست همه اجزای جامعه را، از وزارتخانهها گرفته تا سازمانهای دولتی و مردم کوچه و بازار، به مخالفت با فالون گونگ برانگیزاند.
دکتر محمد دهقانی، نویسنده این کتاب، اعتقاد دارد در سرکوب فالون گونگ حاکمیت نه تنها به خود زحمت نداد که تا برای ممانعت از مداخله دیگران قضیه را صرفاً داخلی قلمداد کند، بلکه گستاخانه در صدد برآمد که جریان سرکوب را به خارج از چین هم سرایت داد و از پلیس بینالملل خواست که بنیانگذار فالون گونگ را دستگیر کند و به چین تحویل دهد. دولت چین همیشه از امتیاز رشد اقتصادی خود به نفع سیاستهای داخلیاش بهره میبرد. به طوری که با سیم و زری که به دامان شرکتهای چند ملیتی میریزد و کالاهای ارزان قیمت جهانیان را تطمیع میکند.
امتیاز رشد اقتصادی به چین اجازه میدهد به قول معروف کدخدا را ببیند و ده را بچاپد! دهقانی در ادامه معتقد است که به رغم اینکه حزب کمونیست میپنداشت که «مسئله فالون گونگ را به کلی حل کند»، اما فالون گونگ پس از سالها به قوت خود باقی است. قاعده روشن تاریخ این است که هیچ اندیشهای را نمیتوان به زور اسلحه از میان برداشت. اندیشهای که از عرصۀ آشکار اجتماع پس رانده میشود، همان آبی است که راه خود را بی سر و صدا میگشاید و سرانجام از جایی سر برمیآورد که قابل پیشبینی نیست. هماکنون فالون گونگ در استرالیا، اروپا و آمریکای شمالی گسترش قابل ملاحظهای داشته است و در خود چین نیز به هیچ وجه از بین نرفته است، بلکه به صورت زیرزمین و سایهوار درآمده است.
نگارنده «یادداشتهای پکن» در ادامه به طرح این پرسش میپردازد که با توجه به اینکه فالون گونگ هیچ داعیه سیاسی نداشت و ظاهراً هیچ خطری برای دولت چین نبود، چرا حزب کمونیست به سرکوب گسترده و همه جانبه آن دست زد. وی معتقد است که هیچ دلیل موجهی برای این تعقیب و آزار وجود ندارد. فالون گونگ تنها به مردم میآموزد که از اصول «جِن، شَن، رِن (حقیقت نیکخواهی بردباری)» پیروی کنند تا از حیث روان و اخلاق تذهیب شوند و با اجرای پنج سری تمرین مراقبهای تندرستی خود را بهبود بخشند.
حتی مقامات حزب کمیونیست نیز از تاثیر مثبت فالون گونگ بر جامعه خود و اعضای حزب آگاه بودند. در پاسخ به پرسش مطرح شده فوق، نویسنده میافزاید که برخی علت سرکوب و آزار و اذیت را صرفاً خصومت و حسادت شخصی جیانگ زمین، در مقابل شهرت و محبوبیتی دانستهاند که بنیانگذار فالون گونگ در چین و دیگر جاها به دست آورده بود. دلیل دیگر این است که حزب کمونیست چین پس از فروپاشی شوروی، برای آنکه بقای خود را تضمین کند نیازمند دشمن بزرگ دیگری بود و چون چنین دشمنی وجود نداشت، نیاز بود که آن را به دست خود بیافریند. به زعم نگارنده «یادداشتهای پکن»، دلیل دیگر سرکوب فالون گونگ این میتواند باشد که اگر حکومتی احساس کند شخص یا نهادی مستقل از حکومت ممکن است توجه گروهی از مردم را جلب کند و آنها را به حرکت جمعی وادارد، آن را بالقوه خطرناک تلقی میکند و میکوشد سرچشمه آن را ببندد.
نکته دیگری که در این کتاب به عنوان دلایل آزار و سرکوب فالون گونگ ذکر شده این است که فالون گونگ در چین سایر روشهای چیگونگ را قویاً به چالش کشید. کتاب ها، سخنرانیها و نوارهای آقای لیهنگجی (بنیان گذار فالون گونگ) در تیراژی وسیع و با قیمتی نسبتاً ارزان در اختیار مردم قرار میگرفت. کتاب “جوآن فالون” که راهنمای اصلی این روش به حساب میآید در سال ۱۹۹۵ یکی از پرفروشترین کتابهای چین شد. موفقیت و محبوبیت چشمگیر آقای لی هنگجی موجب برانگیخته شدن حسادت سایر استادان چی گونگ شد.
انجمن چیگونگ چین گه فالون گونگ و دیگر روشهای چیگونگ در آن عضو بودند درخواست کردند که شهریه کلاسها و آموزشهای فالون گونگ افزایش یابد. اما آقای لیهنگجی نپذیرفت و تاکید کرد که آموزشها باید رایگان یا تا حد امکان ارزان باشد. در نهایت در سال ۱۹۹۶ فالون گونگ از انجمن چیگونگ بیرون آمد.
نویسنده «یادداشتهای پکن» ادامه میدهد که نگرش عارفانه و اخلاقی فالون گونگ نیز خطر دیگری برای حزب کمونیست تلقی میشد. عرفان، با تاکیدی که بر رستگاری فردی دارد، برای هر تفکری که طرفدار انحلال فرد در جمع باشد ناخوشایند است. شین هوا، خبرگزاری رسمی حکومت چین، در اوت ۱۹۹۹ اعلام کرد که اصول «حقیقت، نیکخواهی و بردباری» که اساس فالون گونگ است، به هیچ وجه با آرمانهای فرهنگی سوسیالیزم همخوانی ندارد و مردم را به ورطه خداباوری و ایدئالیسم میکشاند.این استاد دانشگاه در این کتاب شرح میدهد که چگونه چین باستان خواستگاه یا پناهگاه ادیان و کیشهای اخلاقگرا و عارفانهای چون آیین کنفسیوس، بودیسم، مانویت، و تائوئیسم بوده است. اما اکنون پس از دهها سال سیطره کمونیسم چین، اکثریت چینیها، دین را پدیدهای غریب و دینداران را آدمهای بیمارگونه میپندارند.
به گمان نویسنده «یادداشتهای پکن»، این وضعیت بازتاب ایدئولوژی حاکم و نگرش خصمانهای است که طی بیش از نیم قرن در جامعه چین رواج داده شده بود. در چین امروزی خلأ معنوی انکارناپذیری حاکم است که سلامت روان جامعه را تهدید میکند. پناه بردن به مواد مخدر، افراط در مصرف الکل، خودکشی و نزاع، از بارزترین نشانههای این درماندگی معنوی است. به طوری که بیبندباری جنسی، گرایش به ابتذال و پولپرستی در اکثر جوانان چینی به چشم میخورد.
نگارنده در انتها میافزاید که طبق اطلاعات منتشر شده تاکنون میلیونها تن از کسانی که تمرین فالون گونگ را انجام میدادند، از کودکان خردسال و زنان باردار گرفته تا سالخوردگان، دچار حبس، شکنجه و آزار گشتهاند. هزاران تن زیر شکنجه جان سپرده و عده بیشماری ناپدید شدهاند. هولناکتر از همه اینکه گاه اندامهای درونی آنها مثل قلب، کلیه و کبد را زنده زنده از تن خارج کردهاند تا در جراحیهای پرسود پیوند عضو به کار گیرند. به سبب محدودیتهای اطلاعاتی شدیدی که حکومت چین ایجاد کرده است، پی بردن به گستره و عمق این خشونتها دشوار است. گزارشهایی که نهادهای حقوق بشری، روزنامهها و سایتهای گوناگون منتشر میکنند حاکی از آن است که تعقیب و دستگیری و شکنجه تمرین کنندگان فالون گونگ همچنان ادامه دارد.