پارس دشت، اسماعیل کاظمی- آلبر کامو نویسنده فرانسوی در جایی می نویسد: «هر آنچه از اخلاقیات فرا گرفتم مدیون فعالیت دوران جوانی ام در ورزش است.»

حال و روز فرهنگی جامعه فعلی چگونه است؟ آیا اوضاع فرهنگ در ورزش روبه راه است؟

“اخلاق” گمشده این روزهای فوتبال و ورزش ماست. اتفاقاتی که برخی اوقات رخ می‌دهد و کام همه را تلخ می‌کند، نشأت گرفته از,مربیان ما و تلاش آنان در راه آموزش جوانان و نوجوانان است؛ رویکردی که هنوز برایش راهکار مشخصی پیدا نشده و در حد شعار باقی مانده است.

فوتبال دارای جنبه‌های مختلفی است. متأسفانه در سالهای اخیر اگرچه از جنبه های مختلف تاکتیکی و یا روانی فوتبال مشکل داشته ایم، اما این مشکلات در بحث “اخلاق” بسیار بیشتر بوده است. معلم سال پنجم ابتدایی ما روز نخست سال تحصیلی، این شعار را نصب کرد: «اخلاق، نظم، درس»، در فوتبال هم همین اولویت ها می تواند به کار گرفته شود. یعنی مربی نیز می بایست اول به اخلاق اهمیت دهد، سپس به سراغ نظم و بعد نیز فوتبال برود. آموزش تیم های پایه و مدارس فوتبال ما نیز باید با در نظر گرفتن اهمیت “اخلاق”، بر همین اصول استوار بوده و در همین مسیرفعالیت نمایند.

وضعیت موجود فوتبال، سئوالات بسیاری را در اذهان مردم ایجاد نموده است. اگر “اخلاق” اصلاح نشود، چگونه می خواهیم در فوتبال پیشرفت کنیم؟ چرا برخی از مربیان مطرح فوتبال که الگوی نوجوانان نیز هستند، بعضأ رفتارهای غیراخلاقی دارند؟ چرا باید در ورزشگاهها شعارهای رکیک بیان شود که والدین از حضور فرزندان خود در ورزشگاه واهمه داشته باشند؟ چرا بعضی بزرگان ورزش، برای رسیدن به مقاصد خود، همچنان به دنبال سیاسی کاری و استفاده از راه های دور از اخلاق ورزشی و پهلوانی هستند؟

برای آسیب شناسی پدیده ناشایست “بداخلاقی” راهکارهایی مقطعی و سطحی از سوی کارشناسان ارائه شده است اما مشکل ریشه دار است. در حقیقت، نمی توان این مسائل را مستقیم و بدون واسطه حل نمود. جامعه، “رایانه” نیست که اگر یکی از قطعات آن مشکل پیدا کرد، بتوان آن را تعویض نمود. یکی از معضلات فعلی فوتبال ما این است که قصد داریم مشکلات اخلاقی را در فدراسیون حل کنیم، در حالی که این نگرش، ایراد دارد، چرا که فدراسیون به غیر از شیوه هایی همچون تشویق و تنبیه کار دیگری نمی تواند بکند. در حالی که برای حل معضلات اخلاقی فوتبال، راهکارها باید ریشه ای، حقیقی و عملی باشند.

از مهترین نکاتی که در زمین ورزش، باید به کودکان و نوجوانان یاد بدهیم این است که اول “پهلوان” باشند بعد “قهرمان”. اما لازمه پهلوان بودن چیست؟ “اخلاق، شخصیت، معنویت” در حقیقت، این ها نکاتی است که می بایست به نوجوانان آموخته شود، هم در منزل از طرف والدین و بزرگترها و هم در میادین ورزشی و از سوی مربیان.

اما در این میان از جایگاه مهم اداره کل ورزش و جوانان و نقش تاثیرگذاری که در این امر دارد نباید غافل شد. اداره کل ورزش و جوانان، با فرستادن کارشناسان ارشد فرهنگی، اجتماعی، تربیتی و ورزشی به شهرستان ها، می تواند اقدامات موثری در زمینه آگاهی بخشی به مربیان و ورزشکاران داشته باشد. از جمله اقداماتی که این اداره لازم است انجام دهد، عبارت است از :

همکاری با اداره کل آموزش و پرورش در جهت ارائه برنامه ها و آموزش های لازم به نوجوانان،

همکاری با هیئت فوتبال، و برگزاری جلسات ویژه با باشگاه ها در خصوص این موضوع، هر سه ماه یک بار و …

البته عوامل دیگری هم در اشاعه این مهم، نقش دارند که مهمترین و اثرگذارترین آن، در فوتبال حرفه ای کشور ما،”رسانه ها” هستند. رسانه ها در این زمینه می توانند نقش آگاهی بخش داشته باشند مثلأ وقتی نمونه های مدیر، مربی و فوتبالیست با اخلاق، به نوجوانان معرفی گردد، مسلمأ تاثیرات مثبتی به دنبال خواهد داشت.

اما بحث آخر:

فیفا یازده اصل برای رفتار تعیین کرده که این یازده اصل، برای تطهیر فضای آلوده فوتبال و ترویج اخلاق و فرهنگ ورزشی، بسیار می تتواند راهگشا باشد.

• احترام به دیگران

• بازی جوانمردانه

• شفافیت و اطاعت

• صداقت و رفتار اخلاقی

• جلوگیری از تعارض منافع

• عدم تحمل رشوه و فساد

• عدم تحمل تبعیض و آزار و اذیت

• تبعیت از قانون و قواعد و مقررات

• مبارزه علیه مواد مخدر و دوپینگ

• ممنوعیت شرط بندی و دستکاری نتایج

• مسئولیت های اجتماعی و زیست محیطی.

از آنجایی که اصول فیفا، در تمام دنیا و از جمله کشور ما پذیرفته شده است، می بایست مدیران سطوح مختلف از وزارت ورزش و جوانان و فدراسیون تا مدارس فوتبال و باشگاهها نیز این اصول را با حساسیت لازم مدنظر داشته باشند تا بلکه بداخلاقی و بعضأ بی اخلاقی را در فوتبال به حداقل برسانیم.