روزجهانی قلب :۷مهرماه باشعار «همه باهم برای سلامتی قلب»

خود مراقبتی در بیماران قلبی عروقی

قلب عضوی حیاتی در بدن است و به شکل خستگی‌ناپذیری خون را به بخش‌های مختلف بدن  پمپ  می‌کند. قلب همواره یعنی چه درحال خواب و استراحت، و چه در حال انجام فعالیت‌های معمولی روزانه و یا انجام ورزش‌های شدید به کار خود ادامه می‌دهد. قلب مرکز عضلانی تولید نیرو در دستگاه گردش خون می‌باشد. عملکرد سالم و بی‌نقص قلب، انسان را زنده نگه می‌دارد و خون حاوی مواد غذایی و اکسیژن را به تک تک سلول‌ها در هر نقطه‌ای از بدن می‌رساند.

قلب و دستگاه گردش خون، سیستم قلبی‌عروقی را تشکیل می‌دهند که عملکرد پیچیده توزیع اکسیژن و سایر مواد غذایی به سلول‌های بدن و همچنین حمل دی‌اکسیدکربن و سایر مواد زاید جهت دفع را برعهده دارد. قلب وظیفه پمپ کردن خون را بر عهده دارد که ابتدا خون را جهت دریافت اکسیژن به ریه‌ها می‌فرستد و سپس مجددا آنرا به دستگاه گردش خون باز می‌گرداند. دستگاه گردش خون از طریق سرخرگ‌ها خون را به بافت‌ها می‌رساند و از طریق سیاهرگ‌ها خون را به قلب باز می‌گرداند. این شبکه گسترده بیش از ۱۰۰،۰۰۰کیلومتر عروق خونی دارد.

اندازه قلب در حدود مشت بسته یک فرد بالغ است و وزن آن کمتر از نیم کیلوگرم می‌باشد. برای اینکه محل قلب را مشخص کنید دست خود را درست در سمت چپ استخوان جناغ (استخوان وسط سینه) قرار دهید.

شما معمولاً می‌توانید ضربان قلب خود را در این محل احساس کنید، چرا که سمت چپ قلب درست در این نقطه، در تماس نزدیک با قفسه سینه حرکت می‌کند. در پشت و اطراف قلب، ریه ها قرار دارند. قلب و ریه‌ها بخوبی در ساختار استخوانی حفره قفسه سینه حفاظت می‌شوند. استخوان جناغ، ستون‌مهره‌ها و دنده‌ها این ساختار استخوانی را تشکیل می‌دهند.

بیماری‌های قلبی و عروقی، یک چهارم علل مرگ و میر در جهان و رتبه اول را به خود در علل مرگ اختصاص داده استاست. در کشور ما ۹۹% علت مرگ ها بیماری‌های قلبی و عروقی می‌باشد.

آیا می دانید چه عواملی باعث تنگ شدن عروق قلب می شوند؟

بیماریهای دیابت ، پرفشاری خون،چاقی ،اختلالات چربی خون  ، مصرف سیگار ، سن بالا (مردان بالاتر از ۵۵ و زنان بالاتر از ۶۵ سال)

و سابقه خانوادگی (بیماری زودرس عروق کرونر یا سکته قلبی در پدر یا برادر جوان تر از ۵۵ سال یا مادر یا خواهر جوانتر از ۶۵ سال)

علائم تنگ شدن عروق قلب

در اکثر مواقع رسوب چربی در دیواره های عروق قلب بدون علامت است و هنگامی بیماری علامت دار می شود که حد اقل مجرای رگ به میزان ۷۰ درصد تنگ شده باشد.

تنگی عروق قلب می تواند به صورت های زیر علامت دار شود:

• درد قفسه سینه
• تنگی نفس در هنگام فعالیت یا در حالت استراحت
• احساس خستگی شدید و زود هنگام در زمان فعالیت

دردها و سکته های قلبی

بر اثر رسوب چربی در دیواره رگ های قلب تنگی هایی در مسیر جریان خون ایجاد می شود و به دلیل کاهش خونرسانی به عضلات قلب، بیمار دچار درد های قلبی می شود.

در اکثر موارد، درد های قلبی با استراحت یا مصرف نیتروگلیسرین بر طرف می شوند ولی چنانچه درد قلبی بیش از ۳۰ دقیقه و به طور مداوم به طول انجامد احتمال سکته قلبی مطرح می شود.

در جریان سکته قلبی، به صورت ناگهانی، خون در محل تنگی ها لخته شود و جریان خون به عضله قلب به طور کامل قطع می شود و در صورت بر طرف نشدن انسدادی که در جریان خون ایجاد شده قسمتی از دیواره قلب آسیب می بیند و اصطلاحاً دچار سکته قلبی می شود.

دردهای قلبی قفسه سینه (آنژین قلبی):

به طور معمول کاهش خونرسانی به عضلات قلب، منجر به احساس درد در قفسه سینه می شود.

این درد ها از نظر کیفیت می توانند به احساس فشار، احساس سنگینی، احساس سوزش درک شوند.

درد های قلبی به تدریج و طی چند دقیقه شروع شده و با استراحت یا استفاده از دارو به آهستگی و طی حدود ۳ الی ۵ دقیقه از بین می روند.

درد های قلبی به طور معمول در سمت چپ قفسه سینه احساس می شوند ولی ممکن است به صورت درد سر دل، درد معده، درد در ناحیه گلو و فک پایین، درد بین دو کتف، بازو ها و شانه ها هم باشند.

به طور کلی درد های قلبی از بالای ناف تا فک پایین ممکن است احساس شوند

آیا ممکن است بیمار درد نداشته باشد؟

در بعضی از بیماران ممکن است عروق قلب دچار تنگی شدید باشند ولی درد نداشته باشند در این موارد ممکن است علایم بیماری شامل موارد زیر باشد:

تنگی نفس در هنگام فعالیت یا در حالت استراحت

احساس خستگی شدید و زود هنگام در زمان فعالیت

در صورت مواجه شدن با علامت های قلبی چه باید کرد؟

درد هایی که به صورت ناگهانی به وجود می آیند و به صورت ناگهانی و طی چند ثانیه تا حداکثر کمتر از یک دقیق کاملاً بر طرف می شوند منشأ قلبی ندارند.

در صورتی که برای بار اول، درد قفسه سینه با حالت مداوم و افزایش یابنده ایجاد شود و بیشتر از یک دقیقه طول بکشد:

بیمار باید در سریع ترین زمان ممکن به نزدیک ترین مرکز درمانی اورژانس مراجعه کند. در صورتی که قرص زیر زبانی یا اسپری زیر زبانی نیتروگلیسرین در دسترس باشد، توصیه می شود قبل از مراجعه به مرکز درمانی حد اکثر در ۳ نوبت و به فاصله هر ۵ دقیقه از این دارو ها استفاده شود.

ممکن است درد به صورت خود به خود یا به دنبال استفاده از دارو بر طرف شود. در این موارد درد برای اولین بار ایجاد شده و بیمار از نظر بیماری عروق کرونر تا کنون مورد  ارزیابی قرار نگرفته باشد اکیداً توصیه می شود در اسرع وقت به مرکز درمانی مراجعه نماید.

واحدپیشگیری ومراقبت بیماریهای غیرواگیر و واحدآموزش سلامت شهرستان مرودشت