هر چند آمار رسمی از تعداد عشایر اسکان‌ یافته در شهرها و روستاها در دست نیست، اما درصد بالایی از شهرهای جنوب تا مرکزیت کشور عشایرنشین هستند و در این‌ بین استان فارس به عشایری بودن و تنوع قومیت‌ها شهرت دارد.

به گزارش خبرگزاری فارس از شیراز، طبق آخرین سرشماری رسمی کشور، جمعیت عشایر سیار استان فارس حدود ۱۵۰ هزار نفر است که ۱۵ درصد عشایر سیار کل کشور را در خود جای‌داده و از این بابت قطب عشایری کشور محسوب می‌شود.

جامعه عشایری بهترین شاخص تولید ملی است چراکه تولیدات و محصولات آن‌ها، تمام ویژگی‌های یک محصول عالی و باکیفیت را دارد و علاوه بر آن این نکته قابل‌ذکر است که محور نخست زندگی تمام عشایر را دام و محور دوم را مرتع و علوفه تشکیل می‌دهد.

از سویی عشایر بهترین سازگاری و همراهی با طبیعت را دارند و برای بهره‌گیری بهتر از طبیعت، همراه با تغییرات آب و هوایی و شرایط جغرافیایی جا‌به‌‌جا می‌شوند اما نباید فراموش کرد که عشایر در بسیاری از موارد نیز نمی‌توانند بر طبیعت غلبه کرده و نیازهای دامی خود را تأمین کنند و گاه در این نبرد مغلوب می‌شوند و نیاز به کمک و حمایت دارند.

از جمله این موارد در هنگام بروز حوادث غیرمترقبه است چنانکه بخش عمده‌ای از جامعه عشایری فارس در مناطق قشلاقی به‌صورت پراکنده زندگی می‌کنند و از طریق جاده‌های دسترسی به محل سکونت خود تردد کرده، علوفه دام را انتقال می‌دهند و این جاده‌های دسترسی خاکی و بسیار آسیب‌پذیر هستند و در بارندگی‌های پیشین آسیب‌دیده‌اند.

در گذشته برخی از جاده‌های دسترسی عشایر نیز به‌ طور کامل تخریب‌ شده و عبور مرور وسایل نقلیه، آب‌رسانی و تأمین خوراک دام و ملزومات زندگی عشایر از طریق آن‌ها به‌ شدت با مشکل مواجه شده است.

پیش‌ ازاین جهاد سازندگی متولی این‌گونه مسائل بود اما در حال حاضر راه‌های دسترسی جامعه عشایری در مناطق ییلاقی و قشلاقی متولی ندارد و به‌ مرور و با گسترش و توسعه شهرها عرصه بر ایل‌راه‌ها هر روز تنگ‌تر از دیروز می‌شود و عشایر را در کوچ دچار مشکل می‌سازد.

از سوی دیگر برخلاف بسیاری از مشاغل کشاورزی، امکان انبارداری و نگهداری طولانی‌مدت محصولات برای عشایر وجود ندارد و از این نظر لزوم دسترسی به راه‌هایی کوتاه و مناسب که هزینه مضاعفی را بر عشایر تحمیل نکند دوچندان می‌شود.

در حال حاضر چند مسیر تردد عشایر به سبب توسعه شهری شیراز به‌ نوعی در محدوده و حریم شهر واقع‌ شده و این موضوع مشکلاتی را برای مدیریت شهری و همچنین عشایر به وجود آورده و در این زمینه شهرداری شیراز پیگیر ایجاد کارگروهی با عضویت سایر دستگاه‌های متولی در امور عشایر است تا این موضوع به نحو مناسب ساماندهی شود.

معاون اجرایی و خدمات شهری شهردار شیراز در این زمینه اظهار داشت: عشایر قشر مولدی هستند که در تولید کشور سهم بزرگی دارند و ما ضمن حمایت از آنان باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که کمترین آسیب را به شهر و فضای سبز داشته باشیم.

رمضان امینی افزود: در مواردی عنوان‌ شده که اگر عشایر از خان زنیان بیایند شاید نیاز نباشد وارد بلوار امیرکبیر شوند و پیشنهاد شده از سمت قلات مسیر خود را ادامه دهند اما برای انجام هر تغییری مطالعات دقیق و مشارکت دستگاه‌های متولی نیاز است.

وی ادامه داد: مسیر دیگر که مطرح می‌شود از پل فسا به سمت داریون و کمربندی و خروج از شیراز به سمت مرودشت است و علاوه بر آن مسیر ده شیخ، علی آباد و بیضا نیز در این ردیف قابل اشاره است.

امینی اضافه کرد: سال گذشته عده‌ای از عشایر حتی از مسیر رودخانه خشک عبور کرده و در مقطعی در آن چادر زدند.

معاون شهردار شیراز البته تصریح کرد که برخی مرتع‌داران که در مناطقی مانند دراک چند هزار رأس دام دارند را نباید با عشایر کوچ رو یکی پنداشت.

وی ابراز داشت: ما سال‌های قبل عشایر را از حسینی الهاشمی به سمت گویم و خارج از شیراز عبور دادیم اما این کار امکان استمرار ندارد چراکه با عبور عشایر درختان و گیاهان مسیر و درختان تازه سبز شده داخل رفوژها دچار آسیب شده و هزینه و کار مضاعفی برای نظافت به شهرداری تحمیل می‌شود، ضمن آن‌که با توجه به آپارتمان‌سازی و حضور جمعیت در این مناطق، عبور دام در زیست روزمره شهروندان اختلال پدید می‌آورد.

عضو شورای شهر شیراز در همین زمینه بیان کرد: حضور عشایر در یک مقطع خاص از سال می‌تواند نکته مثبت تلقی شود چراکه گردشگران خارجی پول می‌دهند تا بروند در سیاه‌چادرها عکس بگیرند و ایرادی ندارد سالی یک‌بار اجازه داده شود عشایر از برخی معابر شهری عبور کنند.

محسن معین افزود: چند قرن است عشایر از مسیر ایل رو و کوچ رو استفاده می‌کنند و شهر توسعه پیدا کرده و با این مسیرها دچار تزاحم شده و گرنه عشایر به حریم شهر تجاوز نکرده‌اند و در واقع شهر به حیطه آنان تجاوز کرده که با تدابیری حتی می‌توان این مسیرهای ایل رو را به جاذبه‌ای برای گردشگری شهر تبدیل کرد.

به‌ هر روی در این زمینه همان‌گونه که مسئولان شهرداری و اعضای شورای شهر شیراز اتفاق‌نظر دارند باید با بررسی همه‌جانبه و دقیق اقدام لازم صورت پذیرد تا ضمن حفظ شیوه منحصربه‌فرد زیست عشایر، اختلالی درروند زندگی شهروندان پدید نیامده و عشایر بتوانند از مسیرهایی ایمن و مناسب به مقاصد موردنظر خود طی طریق کنند ضمن این‌که در نظر گرفتن تورهای گردشگری عشایری نیز در همین زمینه خالی از لطف نیست و چه‌بسا با اتخاذ تدابیری بتوان شهرداری شیراز را در دستیابی به هدف احیا گردشگری رودخانه خشک شیراز با فراهم آوردن امکان گذر و اسکان موقت عشایر در آن، یاری کرد.