کوه‌ها و ارتفاعات در تمام نقاط یکی از مهم‌ترین سکونتگاه‌های انسان در ادوار مختلف تاریخ بوده و این شامل مناطق کوهستانی استان فارس نیز می‌شود، مناطقی که به‌واسطه ساختار، همواره در دورانی طولانی، سکونت‌گاهی مطلوب برای انسان محسوب شده است و آثاری از زندگی انسانی در دوره‌های قبل از تاریخ هم در آن یافت شده و می‌شود.

به گزارش گروه دریافت خبر خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه فارس، کوه‌ها و ارتفاعات شهرستان ارسنجان، در استان فارس نیز به‌دلیل وجود صدها غار و پناهگاه سنگی در این ارتفاعات با تنوع تیغه و ابزارهای سنگی، خود گواه این مدعا به شمار می‌رود. اگرچه این کوه‌ها و غارهایی که زمانی پناهگاه و محل زیست انسان‌ها بود، هم‌اینک هم به محلی برای کسب درآمد و امرار معاش بشر بدل شده است.

غارها و کوه‌هایی که به‌واسطه داشتن سنگ‌های معدنی مهم از جمله چینی و مرمریت، اکنون پذیران معدنکاران شده است.

در این میان یکی از این سکونتگاه‌های موقت انسانی که از اهمیت پژوهشی برخوردار است، پناهگاه صخره‌ای بنام “پیر قوچ” است، پناهگاهی در ارتفاعات شهرستان ارسنجان در شمال شهر شیراز.

یک کارشناس ارشد باستان‌شناسی در این خصوص گفت: این مکان در ادوار پیش از تاریخ محل استقرار و سکونت انسانی بوده است.

حسن پاک‌نژاد یادآور شد: ارتفاع این پناهگاه از دشت ۱۷متر، عرض دهانه ۲۳ متر، عمق ۱۱ متر و ارتفاع دهانه پناهگاه به بیش از ۳۰ متر می رسد که به صورت پلی صخره‌ای از دور نمایان است و بیش از ۲۰۰ متر از کف دشت ارتفاع دارد و بخش‌هایی از آن طی سال‌ها فرو ریخته است.

مسئول تهیه پرونده ثبت این اثر در فهرست آثار ملی، با بیان اینکه این یادمان تاریخی در سال ۱۹۷۸ توسط ایکیدا از ژاپن، بررسی شده است، گفت: در تحقیقات انجام شده از این محل سه تراشه سنگی بدست آمد و مصنوعات سنگی جمع آوری شده از این محوطه و سایر محوطه های پیش از تاریخی شهرستان ارسنجان به لحاظ نوع سنگ و تکنیک ساخت از شرایط نسبتا یکسانی برخوردار است.

پاک‌نژاد گفت: مصنوعات سنگی به‌دست آمده از غارها، پناه‌گاه‌ها و دیگر محوطه‌های پیش از تاریخ حوزه فرهنگی شهرستان ارسنجان از چهار گروه تراشه‌ها، سنگ‌های مادر، ابزارهای سنگی شامل تیغه‌های ساده، کنگره‌دار یا با پرداخت معکوس و ریز تیغه‌ها تشکیل شده است.

او افزود: سنگ پایاترین ماده خام مطالعاتی در باستان شناسی محسوب می شود که پیش از هر ماده دیگری مورد استفاده بشر قرار گرفته و عصر سنگ، طولانی‌تر از تمام ادوار فرهنگی بشر محسوب می‌شود. ابزار سنگی از جنس‌های مختلف ساخته شده و ابزار کنگره‌دار احتمالاً برای زدودن چربی از روده و کندن پوست شاخه‌ها استفاده ‌می‌شده است.

این کارشناس گفت: گروه دیگر شامل تیغه‌هایی است که لبه آنها دارای جلا و درخشندگی بوده و آخرین یافته های باستان شناسان نشان داده که این ابزارها به صورت ترکیبی در یک دسته جای داشته و برای دروی غلات و سایر نباتات بکار برده می‌شده است.

پاک‌نژاد گفت: تراشه‌های دندانه‌دار نیز احتمالاً همچون اره کاربری داشته و برای بریدن شاخه‌ها یا استخوان بکار برده شده است. در مجموعه سنگی بدست آمده از محوطه های پیش از تاریخی شهرستان ارسنجان هم سنگ مادر تراشه و هم سنگ مادر تیغه وجود دارد. اگر چه سنگ های مادر گروه اخیر چندان شاخص نیستند، اما با توجه به وجود این سنگ‌ها می‌توان چنین برداشت کرد که عملیات شناسایی ابزارها در محوطه صورت می‌گرفته و ساکنان این محل، منابع سنگ قابل توجهی در اختیار داشته اند.

به گفته او، منابع سنگ جهت ابزارهای سنگی در محوطه‌های باستانی فوق الذکر شامل سنگ‌های سیلیسی کرم، قهوه‌ای روشن، طوسی، خاکستری و خاکستری مایل به سبز است که از منابع درون زاگرس مرتفع یافت می‌شوند و به صورت رگه‌هایی درون صخره‌های آهکی قرار دارند.

پاک‌نژاد خاطرنشان کرد: سنگ‌های سیلیسی قهوه‌ای رنگ کف رودخانه‌ها و اطراف آن که توسط ساکنین به محوطه منتقل شده و مورد استفاده قرار گرفته‌، به وسیله رود از مناطق زاگرس بیرونی به زاگرس مرتفع و زاگرس چین خورده حمل شده است.