یکی از مباحثی که درباره هیات نظارت بر مطبوعات مطرح بوده آن است که تاکنون بیشتر نقش چماق را ایفا کرده و به دنبال بررسی برای توقیف، لغو پروانه، تذکر کتبی و شفاهی است. در واقع هیات نظارت بر مطبوعات باید از رسانه‌هایی که محتوایی غنی دارند، قدردانی کرده و این نشریات را تشویق کند.

علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی روز گذشته گفت: «دولت هیچ مشکلی در زمینه بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ندارد.» این اظهارنظر در حالی مطرح می‌شود که یک سال و سه روز از پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری گذشته، ولی همچنان انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تعطیل است.

به گزارش شرق، وعده بازگشایی این انجمن – که در ۱۴ مرداد ۸۸ از سوی «سعید مرتضوی» و در آخرین روزهای کاری او به‌عنوان «دادستان تهران» پلمب شد – نخستین بار در اولین نشست خبری روحانی پس از پیروزی در انتخابات مطرح شد. در آن نشست خبری خبرنگاران از رییس‌جمهور منتخب درخواست کردند شرایط را برای فعالیت مجدد انجمن صنفی روزنامه‌نگاران فراهم کند. روحانی در آن نشست از لزوم فعالیت همه سندیکاها و انجمن‌های صنفی و انجام تلاش در این زمینه خبر داد.

پس از آن اعلام شد درصورتی‌که وزارت اطلاعات به‌عنوان شاکی اصلی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران، شکایت خود را از این انجمن پس بگیرد موانع قانونی برای آغاز فعالیت آن برطرف خواهد شد. در نهایت ۱۴ بهمن سال گذشته ماشاءالله شمس‌الواعظین رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران اعلام کرد: وزارت اطلاعات شکایت خود را از انجمن صنفی روزنامه‌نگاران پس گرفته است. البته چند روز بعد از این ماجرا حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسنی‌اژه‌ای در یک نشست خبری گفت: «وزارت اطلاعات نمی‌تواند شکایت از انجمن صنفی روزنامه‌نگاران را پس بگیرد.»

کش‌وقوس‌ها پیرامون این تشکل صنفی روزنامه‌نگاران ایرانی همچنان ادامه دارد، در جدیدترین رویداد ازاین‌دست روز گذشته علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه مراسم رونمایی از جلد اول دانشنامه مطبوعات ایران که در دفتر کار وی در بهارستان برگزار شد، در پاسخ خبرنگاری که پرسید با گذشت یک سال از ۲۴ خرداد و وعده رییس‌جمهور و دولت تدبیروامید برای بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران، هنوز هیچ اتفاقی در این خصوص رخ نداده است، گفت: «اگر قرار باشد دولت با این مساله روبه‌رو شود، یک وزارتخانه مربوط به آن وزارت ارشاد است و یک وزارتخانه دیگر، وزارت کار است. دولت هیچ مشکلی در بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ندارد.»

در واکنش به همین اظهارنظر وزیر، ماشاءالله شمس‌الواعظین رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران نیز گفت: «ما استقبال می‌کنیم از اینکه دولت اعلام می‌کند آغاز فعالیت انجمن صنفی بلامانع است و البته خوب است دولت به صورت عملی به ما کمک کند انجمن را باز کنیم. به همین دلیل ما از دولت استمداد می‌کنیم که در این راه شرایط را فراهم کند تا در اسرع وقت مجمع فوق‌العاده مجمع عمومی و انتخابات هیات‌مدیره انجمن را برگزار کنیم.»

شمس‌الواعظین در پاسخ به سوالی پیرامون اینکه چه مانعی بر سر راه این کار است نیز گفت: «وزارت اطلاعات به‌عنوان شاکی اصلی انجمن، شکایت خود را پس گرفته است، دو وزارتخانه مرتبط دیگر با موضوع انجمن یعنی وزارتخانه‌های ارشاد و کار هم مخالفتی با بازگشایی و آغاز مجدد فعالیت‌های انجمن ندارند اما قوه‌قضاییه می‌گوید ما باید ساختمان انجمن را فک پلمب کنیم. البته ما اصراری نداریم که لزوما مجمع‌ها و انتخابات جدید انجمن در همان ساختمان قبلی برگزار شود و اگر وزارت کار به ما یک سالن هم بدهد حاضریم آنجا این مجمع و انتخابات را برگزار کنیم، ما می‌خواهیم مجمع فوق‌العاده و عمومی را برگزار کنیم و انتخابات انجام شود تا انجمن فعالیت خود را با هیات‌مدیره جدید آغاز کند.»

دانشنامه‌ای که جایش خالی بود
علی جنتی روز گذشته در مراسم رونمایی از جلد اول دانشنامه مطبوعات ایران میزبان خبرنگاران بود. او در این مراسم در پاسخ به سوالی درباره ارزیابی‌اش از این دانشنامه گفت: «پاسخ به این سوال نیازمند مطالعه دقیق این دانشنامه است اما به هر حال با توجه به اینکه یک گروه علمی روی آن کار کرده، دانشنامه‌ای معتبر و اطلاعاتش مستند و متقن است.» جنتی همچنین افزود: «جای این دانشنامه در ایران خالی بود و این حرکت که تا ۱۰ جلد ادامه خواهد داشت کاری ارزنده و ماندگار در کشور خواهد بود که علاوه بر جامعه مطبوعاتی و رسانه‌ای، دانشگاه‌ها و دانشجویان نیز به‌عنوان منبعی معتبر از این دانشنامه استفاده کنند و حالا هم که پا گرفته نیازمند کمک همه صاحبنظران و کارشناسان حوزه مطبوعات است.»

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یادآور شد: «این دانشنامه باید به صورت مرتب به‌روز‌رسانی شود چراکه مدیران مسوول و همچنین عناوین نشریه‌ها تغییر می‌کنند ازاین‌رو تغییر و تحولات در طول زمان باید در این دانشنامه درج شود.» جنتی تصریح کرد در تدوین این دانشنامه باید بدون لحاظ برخی سوابق سیاسی، افرادی که در حوزه مطبوعات قلم زده یا فعالیت داشته‌اند، معرفی شوند. از نظر وی در تدوین دانشنامه مطبوعات باید از افراد صاحب صلاحیت، بدون توجه به گرایش‌های سیاسی نیز استفاده کرد چراکه در کار علمی نباید ملاحظات سیاسی را در نظر گرفت تا از این طریق بی‌طرفی دانشنامه مشخص شود.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه کشورمان در زمینه مطبوعات از دیرباز پیشرو بوده است، افزود: «امروز نیز با وجود تمام فرازونشیب‌ها، وضعیت مطبوعات در حوزه‌های مختلف قابل توجه است. امروزه نقش مطبوعات و رسانه‌ها در آگاهی‌بخشی و شفاف‌سازی، مقابله با فساد و ناهنجاری‌های اجتماعی بر کسی پوشیده نیست. مطبوعات ایران در این زمینه در میان بیشتر کشورهای جهان پیشرو بوده و همواره تلاش کرده‌اند تا اطلاعات و اخبار روز کشور را به طور جامع و کامل منعکس کنند.»

در ادامه این مراسم محمدجعفر محمدزاده، سرپرست دانشنامه مطبوعات ایران نیز با تشریح روند کار تدوین این اثر گفت: «این کار در نوع خودش، کاری روشمند و اساسی است که از شهریور ۱۳۹۰ با بهره‌گیری از تجربه‌های بزرگانی مانند مرحوم پروفسور کاظم معتمدنژاد کلید خورد.» به گفته مشاور مطبوعاتی وزیرارشاد، این دانشنامه به معرفی مطبوعات ایران از سال ۱۲۵۳ تا زمان کنونی می‌پردازد و در مدت چهارسال، کار آن به پایان خواهد رسید. در فاز اول، نشریات فارسی‌زبان ایرانی معرفی می‌شوند و در فازهای بعدی، نشریات فارسی زبانی که در خارج از ایران فعالیت کرده‌اند و کسانی که نقش مهمی در روزنامه‌نگاری ایران داشته‌اند، معرفی خواهند شد.
معاون سابق مطبوعاتی وزارت ارشاد در ادامه افزود: «در این دانشنامه تلاش شده که کاملا بی‌طرفانه قضاوت شود و آنچه واقعیت بوده است، گزارش داده شود.» حسین انتظامی معاون مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در ادامه این مراسم گفت: «ما نسبت به کشورهای منطقه در مظاهر مردمسالاری و تمدن، پیشرو هستیم. باید راه گذشته را ادامه دهیم و انجام چنین کارهایی می‌تواند توان مضاعفی به ما ببخشد.»

توقیف، آخرین راه اصلاح مطبوعات
در بخش دیگری از این مراسم، وزیر ارشاد درباره موضوع توقیف مطبوعات هم اظهارنظر کرد. او در پاسخ به سوال خبرنگاری که پرسید علت توقیف پی‌درپی مطبوعات چیست، تاکید کرد: «اولا باید این را بگویم که پی‌درپی نیست و آنچه در هیات نظارت بر مطبوعات در دولت یازدهم اتفاق افتاده، تنها دو مورد توقیف بوده است. در هیات نظارت بر مطبوعات سعی بر این است که هرچه می‌شود تعداد کمتری از نشریات توقیف شوند.» جنتی اضافه کرد: «من بارها گفته‌ام که توقیف آخرین راهی است که می‌شود برای اصلاح مطبوعات در نظر گرفت. راه‌های دیگری هم برای برخورد با تخلفات مطبوعاتی هست. البته ترکیب هیات نظارت هم گوناگون است و نمایندگانی از وزارت ارشاد، قوه‌قضاییه، مجلس، شورایعالی انقلاب فرهنگی و دستگاه‌های دیگر در آن عضو هستند و تصمیم‌ها درخصوص برخورد با تخلفات مطبوعاتی هم به صورت جمعی گرفته می‌شود.»

وی درعین‌حال گفت: «خیلی از توقیف‌ها خارج از هیات ‌نظارت بر مطبوعات صورت می‌گیرد و در چند مورد اخیر هم، این توقیف‌ها مربوط به قوه‌قضاییه بوده است. البته یکی از وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و هیات نظارت بر مطبوعات علاوه بر اینکه موارد تخلف را دنبال و با آنها برخورد می‌کند این است که مواردی را هم که از نظر محتوایی مفید و برای جامعه مثمرثمر هستند، ارزیابی و آنها را تشویق کند. در همین راستا ما در حال تدوین شاخص‌هایی برای ارزیابی کیفی مطبوعات و تشویق اقدامات خوب آنها هستیم. مثلا نشریات و مطبوعاتی که مجموعه مقالات مفیدی منتشر می‌کنند و در جهت آگاهی‌بخشی جامعه فعالیت می‌کنند، باید به نحوی تقدیر شوند و نباید این‌طور باشد که هیات نظارت بر مطبوعات همواره دنبال رصد تخلفات باشد و اگر تخلفی صورت گرفت، وارد عمل شود.»

به گزارش ایرنا همچنین در بخش دیگری از این مراسم، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: «یکی از مباحثی که درباره هیات نظارت بر مطبوعات مطرح بوده آن است که تاکنون بیشتر نقش چماق را ایفا کرده و به دنبال بررسی برای توقیف، لغو پروانه، تذکر کتبی و شفاهی است. در کنار اهرم‌های تنبیه برای متخلفان مطبوعاتی ضروری است با درنظرگرفتن شاخص‌هایی برای آثار و مطالب ارزشمند، تشویق و ترغیب درنظر گرفته شود. در واقع هیات نظارت بر مطبوعات باید از رسانه‌هایی که محتوایی غنی دارند، قدردانی کرده و این نشریات را تشویق کند، نقش هیات نظارت نباید فقط در این خلاصه شود که به دنبال خطاهای رسانه‌ها باشد تا آنها را تنبیه کند.»

مجوز مجله «زنان‌امروز» بر اساس قانون صادر شد
وزیر ارشاد درخصوص مشکلات مربوط به هفته تئاتر و نمایش‌ها هم گفت: تئاتر هم مثل بقیه عرصه‌های فرهنگی و هنری است و از نظر ما فرقی با بقیه موارد به جهت حمایت ندارد. البته معضلات و مشکلات تئاتر به خصوص از نظر مالی از سایر حوزه‌ها بیشتر است و گاهی در گذشته کم‌توجهی‌هایی به این عرصه صورت گرفته است. اما در این دولت، هم بنده و هم معاونت هنری، عنایت ویژه‌ای برای حل مشکلات و مسایل هنرهای نمایشی داریم و در حد امکان تلاش می‌کنیم که مشکلات گذشته را برطرف کنیم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین در واکنش به پرسش یکی از خبرنگاران که پرسید دبیرکل سابق نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور اعلام کرده که شما برای جابه‌جایی او و انتصاب فرد جدید به این عنوان، تحت‌فشار بوده‌اید، اینگونه واکنش نشان داد: «ترجیح می‌دهم اصلا جواب ندهم.»
وی همچنین در پاسخ به سوال یکی دیگر از خبرنگاران درخصوص آخرین وضعیت پرداخت مطالبات ناشران خارجی از دوره‌های قبلی نمایشگاه کتاب تهران گفت: مطالبات قبلی که حدود شش‌میلیون‌یورو بود و بخشی از آن مانده بود، با کمک بانک مرکزی پرداخت شد و دوستان معاونت فرهنگی این کار را تحویل داده‌اند و کارش انجام شده است.

جنتی همچنین در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران که از قول رییس بسیج هنرمندان مطرح شده بود، گفت: «هیات نظارت بر مطبوعات دولت یازدهم به نشریات فمینیستی مجوز داده است»، گفت: من چنین چیزی را نشنیده‌ام ضمن اینکه اگر هم چنین موضوعی مطرح شده باشد، اصلا من نمی‌دانم تعریف ایشان از فمینیستی چیست. اجمالا می‌توانم بگویم تنها موردی که مجوز گرفته، مجله «زنان امروز» خانم شهلا شرکت است که بر اساس قانون این مجوز صادر شده است. در این خصوص استعلام در مورد عدم سوءپیشینه گرفته شده و در چارچوب قانون مجوز برای آن صادر شده است.

وی در پاسخ به سوال پرسش‌گری که مدعی بود با توجه به تندروی‌های افراطی مدیرمسوول این نشریه در موارد قبلی، آیا این نشریه توقیفی داشته است یا خیر؟ گفت: اگر هم توقیفی بوده است برای این نشریه نبوده و مربوط به موارد دیگر بوده است.