کاوه بهلولی قشقایی، طی یادداشتی به بام فارس با عنوان” کامنت، حق است یا امتیاز؟”  نوشته است:

کمتر از یک قرن است که رسانه های جمعی فراگیر شده اند و کمتر از ربع قرن است که اینترنت فراگیر شده است و تاریخچه استفاده اینترنت در کشور ما ایران، حدودا بیست سال است، اما در همین مدت نسبتأ کوتاه، همه شئون زندگی ما را در بر گرفته و تقریب، زندگی در دنیای بدون اینترنت،غیر ممکن به نظر می رسد.

رسانه یعنی ابزاری که به وسیله آن، پیامی را از نقطه ای به نقطه دیگر انتقال میدهند. شاید در گذشته، نفس ارسال پیام اهمیت داشت و بقیه مباحث در حواشی قرار داشتند، اما امروزه، فرستنده پیام، مخاطب، نیت فرستنده و نیاز مخاطب، از مهمترین مباحث علم رسانه و ارتباطات شده است.

بنابراین چند سالی است جایگاه مخاطب در رسانه، پذیرفته شده و انتظار می رود در چند سال آینده، تمامی رسانه ها، مخاطب محور محض شده و فرستنده، صرفا نقش مدیریتی و هماهنگ کننده داشته باشد!

پرداختن به تاریخچه رسانه های جمعی، بحث مستوفایی است که در این مقال نمی گنجد اما می توان اشاره ای به الگوهای متداول رسانه های جمعی داشت.اولین الگویی که کارشناسان رسانه مطرح می کنند، الگوی کارگزاری و تبلیغی است، یعنی فرستنده، هرآنچه مایل است به مخاطب انتقال می دهد و در این الگو، مخاطب کاملا منفعل و پذیراست و نقشی در محتوای پیام ندارد.

الگوی دوم، الگوی اطلاع رسانی است. در این الگو نیز ارتباط کاملا یک طرفه است با این تفاوت که در این الگو، محتوای پیام، جهت دار نیست و با ذائقه مخاطب،سازگاری بیشتری دارد.

الگوی سوم، الگوی ارتباطی دوسویه ناهمسنگ است. در این الگو کم کم نقش مخاطب در رسانه بیشتر می شود و مخاطب می تواند با نظرات خود، در جهت گیری رسانه ایفای نقش کند اما همانگونه که از اسم الگو بر می آید نقش مخاطب، ناهمسنگ است و یعنی تاثیر اندکی در رسانه دارد.

در الگوی چهارم، ارتباط دوسویه همسنگ نامیده میشود. نقش مخاطب پررنگ شده و به اندازه فرستنده واجد تاثیر میشود. به عبارت دیگر، رسانه بدون نظر مخاطب معنی پیدا نمی کند و فرستنده و گیرنده نقش و تاثیری یکسان در محتوا و کیفیت پیام دارند. با توجه الگوهای ارتباطی متوجه می شویم که سیاست گذاران رسانه ای در سیر تحولات رویکردیشان، اندک اندک به این نتیجه رسیده اند که ارسال یک طرفه پیام، بدون لحاظ نظر مخاطب امکان پذیر نیست.

لذا امروزه مشاهده می کنیم که تمام رسانه های جمعی، با لحاظ سامانه ای در صدد اخذ نظر مخاطب و لحاظ آن در برنامه هایشان هستند و هر رسانه ای که از این مهم استنکاف ورزد، تمام مخاطبین خود را از دست می دهد و رسانه بی مخاطب، به مانند فریادی از سر استمداد، در وسط بیابانی است که هیچ کس آن فریاد را نمی شنود!

امروزه در انتهای صفحات اصلی همه سایت ها و وبلاگ ها، نوشته شده که “نظر بدهید” یا به عبارت متداول تر، “کامنت خود را قرار دهید”. در واقع کامنت، همان اظهار نظر شما و یا مطلبی هست که شما می خواهید به مدیران سایت یا وبلاگ و یا شخص ایجاد کننده ی آن مطلب ارائه بدهید تا طرف مقابل از نظر شما مطلع شود. اما کاربرد مهمتر کامنت، رویت آن توسط همه مخاطبان و اجازه اظهار نظر به آنها، هم در مورد مطلب و همچنین در رابطه با اظهار نظرهاست. به عبارتی، فضایی مناسب برای تبادل نظر است یا به طور عمومی تر شرایطی مهیا شده تا دیگران هم از نظر ما آگاه باشند. (کامنت در انگلیسی به معنای “نظریه دادن” است و در معنی دیگری، تفسیر خوانده می شود).

در پایان از جمع این معانی می توان نتیجه گرفت که کامنت، همان نظری است که بر اساس تفسیر یا قضاوت شخصی ارسال می شود. بنابراین ممکن است در کامنت هایی که برای یک موضوع خاص در اینترنت مشاهده می کنیم، کاملا تفاوت و تضاد مشاهده کنیم که این به ماهیت تفسیری(قضاوت شخصی) کامنت برمی گردد و کاملا طبیعی میباشد.

اگر نخواهیم واژه “حق” را برای کامنت بکار ببریم که صاحبان رسانه ها، آن را  در اختیار مخاطب قرار میدهند، واژه “امتیاز” کاملا درخور و بجاست. لذا مخاطبین رسانه ها با درج کامنت می توانند به چند مهم نائل آیند:

اولا از این امتیازی (اظهارنظر) که برای آنها قائل شده اند، بهره برند.

دوم  پس از اظهار نظر، واکنشها به نظر خود را بدانند و متوجه شوند که در چه مختصاتی از افکار عمومی قرار دارند.

سوم با نظرات سازنده و منطقی، به جهت گیری صاحبان رسانه یاری دهند.

و چهارم اینکه با چند کلیک ساده و درج کامنت، زکات بهره برداری مجانی از سایتها و وبلاگها را بپردازند.